W wieku 93 lat zmarł astronauta Thomas Stafford, dowódca Apollo 10

WASZYNGTON (AP) – W poniedziałek zmarł astronauta Thomas B. Stafford, który poprowadził lot testowy mający na celu lądowanie na Księżycu w 1969 r. i pierwsze połączenie kosmiczne między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim. Miał 93 lata.

Stafford, emerytowany, trzygwiazdkowy generał Sił Powietrznych, brał udział w czterech misjach kosmicznych. Przed Apollo 10 brał udział w dwóch misjach Gemini, w tym podczas pierwszego spotkania dwóch amerykańskich kapsuł na orbicie. Max Arey, dyrektor centrum, powiedział, że zmarł w szpitalu niedaleko swojego domu na Space Coast na Florydzie Muzeum Lotnictwa i Kosmosu Stafford (Weatherford, Oklahoma).

Stafford był jednym z 24 astronautów NASA, którzy polecieli na Księżyc, ale na nim nie wylądowali. Tylko siedmiu z nich żyje.

„Dzisiaj generał Tom Stafford udał się do wiecznych niebios, które z tak odważną odwagą odkrył jako astronauta Gemini i Apollo, a także rozjemca Apollo-Sojuz” – powiedział administrator NASA Bill Nelson na X, znanym wcześniej jako Twitter. „Ci z nas, którzy mieli szczęście go poznać, są bardzo smutni, ale jednocześnie wdzięczni, że poznali olbrzyma”.

Po zdjęciu kombinezonu Stafford był bezpośrednią osobą, do której NASA zwracała się o niezależne porady we wszystkich kwestiach, od misji załogowych na Marsa, przez kwestie bezpieczeństwa, aż po powrót do lotu po wypadku wahadłowca kosmicznego Columbia w 2003 r. Przewodził grupie nadzorczej, która badała, w jaki sposób Naprawił wówczas uszkodzony Kosmiczny Teleskop Hubble'a, zdobywając nagrodę NASA Public Service Award.

„Tom był zaangażowany w wiele rzeczy, o których większość ludzi nie była świadoma, na przykład nazywano go „ojcem ukrywania się”” – powiedział Ari w e-mailu. Stafford był odpowiedzialny za słynną bazę pustynną „Strefa 51”, która była miejscem wielu teorii o UFO, ale także ośrodkiem testowania technologii stealth Sił Powietrznych.

Misja Apollo 10 przeprowadzona w maju 1969 r. utorowała drogę historycznej misji Apollo 11 dwa miesiące później. Stafford i Gene Cernan zabrali lądownik księżycowy o nazwie Snoopy 9 mil (14 kilometrów) od powierzchni Księżyca. Astronauta John Young przebywał na głównym statku kosmicznym o nazwie Charlie Brown.

„Myślę, że najbardziej imponujący widok, który naprawdę zmienia twój pogląd na wszystko, ma miejsce, gdy widzisz Ziemię po raz pierwszy” – Stafford wspomina w ustnym przekazie z 1997 r., w którym opowiedział o widoku z orbity Księżyca.

Potem pojawiła się niewidoczna strona Księżyca: „Ziemia znika. Jest wielka czarna pustka.

Powrót Apollo 10 na Ziemię ustanowił światowy rekord największej prędkości pojazdu załogowego wynoszący 24 791 mil na godzinę (39 897 kilometrów na godzinę).

Po zakończeniu lądowania na Księżycu NASA i Związek Radziecki zdecydowały się przeprowadzić wspólną misję dokowania, a na dowódcę strony amerykańskiej wybrano Stafforda, który był wówczas jednogwiazdkowym generałem. Oznaczało to intensywne szkolenie językowe, śledzenie KGB w Związku Radzieckim i przyjaźnie na całe życie z kosmonautami. Obydwa zespoły astronautów pojechały nawet do Disney World i razem pojechały na Space Mountain, zanim weszły na orbitę i dołączyły do ​​statków.

„Mamy przechwytywanie” – Stafford oznajmił przez radio po rosyjsku, gdy statki kosmiczne Apollo i Sojuz nawiązały komunikację. jego rosyjski odpowiednik, Aleksiej LeonowOdpowiedział po angielsku: „Dobra robota Tom, to był dobry występ. Głosuję na ciebie. „

Misja w 1975 r. obejmowała dwa dni, podczas których pięciu mężczyzn wspólnie pracowało nad eksperymentami. Następnie oba zespoły odbyły wspólną trasę koncertową po całym świecie, spotykając się z prezydentem Geraldem Fordem i sowieckim przywódcą Leonidem Breżniewem.

„Pomogło to udowodnić reszcie świata, że ​​dwa diametralnie przeciwstawne systemy polityczne mogą ze sobą współpracować” – wspomina Stafford podczas spotkania z okazji 30. rocznicy powstania w 2005 roku.

Obie załogi zbliżyły się do siebie tak bardzo, że wiele lat później Leonow zorganizował dla Stafforda adopcję dwóch rosyjskich chłopców, gdy Stafford miał 70 lat.

„Jesteśmy za starzy, aby adoptować, ale oni byli za starzy, aby adoptować” – Stafford powiedział The Oklahoman w 2004 roku. „Nadali naszemu życiu wiele sensu, a fakt, że przechodzisz na emeryturę, nie oznacza, że ​​nie .” „Nie mam już nic do oddania”.

Później Stafford odegrał kluczową rolę w dyskusjach toczących się w latach 90. XX wieku, które doprowadziły Rosję do partnerstwa na rzecz budowy i obsługi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Stafford, który dorastał w Weatherford w stanie Oklahoma, powiedział, że spojrzy w górę i zobaczy gigantyczne samoloty DC-3 przelatujące nad głowami na wczesnych trasach transkontynentalnych.

„Chciałem latać, odkąd miałem pięć czy sześć lat i zobaczyłem te samoloty” – powiedział historykom NASA.

Stafford studiował w Akademii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, którą ukończył z czołowym 1% uczniów w swojej klasie, latał na tylnym siedzeniu niektórych samolotów i bardzo mu się to podobało. Zaciągnął się do Sił Powietrznych i miał nadzieję wziąć udział w walce podczas wojny koreańskiej. Ale zanim dostał skrzydła, wojna się skończyła. Uczęszczał do Szkoły Pilotów Doświadczalnych Sił Powietrznych, którą ukończył z pierwszą lokatą w swojej klasie i pozostał instruktorem.

W 1962 roku NASA wybrała Stafforda do swojej drugiej grupy astronautów, w skład której wchodzili Neil Armstrong, Frank Borman i Pete Conrad.

Stafford wraz z Wallym Schirrą został przydzielony do Gemini 6. Ich pierwotną misją było spotkanie z pustym statkiem kosmicznym. Jednak ich start w 1965 roku został odwołany, gdy statek kosmiczny eksplodował wkrótce po starcie. NASA improwizowała i w grudniu Gemini 6 spotkała się z dwoma astronautami na pokładzie Gemini 7, ale nie zadokowała.

Następny lot Stafforda w 1966 r. odbył się z Cernanem na pokładzie Gemini 9. Cernan, podłączony do urządzenia przypominającego plecak odrzutowy, nie radził sobie dobrze w kosmosie. Cernan skarżył się, że słońce i maszyna bardzo go rozgrzały i spowodowały ból pleców. Potem jego brwi się rozmazały i nie mógł widzieć.

„Zostaw to, Jane. Wynoś się stamtąd” – powiedział komandor Stafford do Cernana. Stafford przemówił do niego ponownie, mówiąc: „Porusz ręką i zacznij się unosić… Podnieś rękę do góry… Po prostu idź ręka w rękę .”

W sumie Stafford spędził w przestrzeni kosmicznej 507 godzin i latał czterema różnymi typami statków kosmicznych oraz 127 typami samolotów i helikopterów.

Po misji Apollo-Sojuz Stafford wrócił do Sił Powietrznych, pracował w badaniach i kierował Centrum Testów w Lotach Sił Powietrznych, zanim w 1979 r. przeszedł na emeryturę jako trzygwiazdkowy generał.

Do obowiązków Stafforda w Siłach Powietrznych należało nie tylko kierowanie Szkołą Latania Seniorów i Bazą Doświadczalnych Samolotów Testowych, ale był także generałem dowódcą Strefy 51. Biografia z jego muzeum stwierdzała, że ​​podczas gdy Stafford był odpowiedzialny za Strefę 51 i później podczas prac rozwojowych i szef przejęć Pentagonu „napisał specyfikacje. Stworzył program, który doprowadził do opracowania myśliwca Stealth F-117, a później B-2 Stealth Jet”.

Stafford został dyrektorem firmy transportowej z siedzibą w Oklahomie, a później przeniósł się na Florydę, niedaleko Cape Canaveral.

Żyje dzięki żonie. Według muzeum Linda ma dwóch synów i dwie córki oraz dwóch mężów.